Co komisja chce tak naprawdę wyjaśnić?
Komisja śledcza ds. wyłudzeń VAT postawiła sobie 10 ambitnych celów, które poniżej wymieniam i komentuję:
- Oszacowanie strat spowodowanych przez nieprawidłowości w poborze podatków (VAT i akcyzy w latach 2007-2015).
Moim zdaniem skalę problemu pokazują w przybliżony sposób szacunki Ministerstwa Finansów, Komisji Europejskiej czy jednej z firm doradczych z tzw. wielkiej czwórki. Oczywiście są to szacunki (na dodatek dość rozbieżne i dotyczące wyłącznie VAT, pomijające podatek akcyzowy) i można je bardziej “doszacować”, zwłaszcza w sferze akcyzy. Niemniej jednak komisja śledcza idzie krok dalej i oprócz oszacowania środków, które nie wpłynęły do budżetu, chce również zbudować “pewien model ekonometryczny budowania utraconych efektów mnożnikowych i korzyści ciągnionych“. Moim zdaniem ostateczne wyliczenie i tak nie wpłynie w żaden sposób na kwestię przeszłych, obecnych i przyszłych wyłudzeń VAT czy akcyzy. Zawsze jednak będzie jakiś tam efekt polityczny, kiedy będzie można trąbić o utraconych bilionach (bo miliardy, przy takim modelu ekonometrycznym, to będzie za mało!).
- Brak odpowiedniej kwalifikacji karnej przestępstw związanych z wyłudzaniem podatków
To prawda, że przestępcy podatkowi raczej rzadko gościli w zakładach karnych. Sam pisałem o tym m.in. tutaj: Czy za podatki można trafić do więzienia? A nawet jeżeli gościli to były to tzw. słupy. Prawdziwi organizatorzy i beneficjenci wyłudzeń podatkowych w większości przypadków przebywali za granicą a w Polsce byli i są nieuchwytni. Wiara w to, że wysokość kary odstraszałaby wyłudzaczy jest dość naiwna. Zwłaszcza w modelach wyłudzeń ze słupami, gdzie żaden poważny przestępca nie bawiłby się w osobiste wystawianie faktur czy zasiadaniu w zarządzie trefnej spółki służącej wyłudzaniu podatku. To nieuchronność kary i karanie rzeczywistych, a nie podstawionych – formalnych sprawców, zrobiłoby robotę, a nie samo zaostrzenie przepisów. Zresztą sami się o tym przekonamy za jakiś czas, gdy będą znane statystyki kar po wprowadzeniu bardzo ostrych przepisów karnych za fałszywe faktury (nawet 25 lat pozbawienia wolności) + co wyniknie z zapowiadanych przez Ministra Sprawiedliwości zmian w wymiarze kary łącznej (za kilka lewych faktur za kilka dobrych milionów PLN będzie można wówczas pójść do więzienia np. na dobre kilkadziesiąt lat).
- Wyjaśnienie przyczyny zaniechania prowadzonych prac nad integracją służb skarbowych
To akurat dobry punkt do wyjaśnienia, bo brak jednego aparatu celno-skarbowego niejednokrotnie powodował, że polski fiskus w ściganiu wyłudzeń VAT prezentował się równie profesjonalnie co małe dziecko we mgle. Tak jak nie wie prawica co czyni lewica, tak nie wiedzieli skarbowcy co czynili celnicy…
- Wyjaśnienie przyczyn zaniechań tworzenia po stronie prokuratury i organów ścigania zintegrowanych struktur ścigania przestępczości podatkowej oraz kwestia likwidacji Departamentu Ochrony Interesów Ekonomicznych Państwa w Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego
O ile o ABW się nie wypowiadam, to moim zdaniem kwestia prokuratury jest trochę przerzucaniem piłeczki z fiskusa na organy ścigania oraz przesuwanie ciężaru problemu z mechanizmu powstawania wyłudzeń na karanie przestępców. Dlaczego komisja nie zastanowi się na przykład jak stawka VAT w wysokości 23% wpływa na konkurencyjność Polski w zakresie wyłudzeń VAT? Podpowiem: bardziej opłaca się wyłudzić 23% VAT w Polsce niż 19% w Niemczech… I to nie tylko dlatego, że niemiecka prokuratura i fiskus działają najprawdopodobniej sprawniej.
- Kwestia wyjaśnienia powolnej reakcji fiskusa na sygnały z branż szczególnie zagrożonych przestępczością podatkową
Moim zdaniem to będzie jedno z kluczowych zagadnień do wyjaśnienia przez komisję. Sam mógłbym dorzucić w tym temacie kilka groszy, tym bardziej czekam na wyjaśnienia komisji.
- Kwestia monitorowania rozwiązań wprowadzanych w innych krajach służących polepszeniu ściągania podatków oraz kiedy i po jakim czasie były one stosowane w Polsce
Ciekawy wątek, zwłaszcza w zakresie odwrotnego obciążenia VAT. Mam nadzieję, że komisja raczy wyjaśnić tę kwestię w kontekście zeznań profesora Modzelewskiego, który reverse charge w Polsce uważa za przywilej niepłacenia VAT…
- Kwestia fizycznych kontroli w obrocie paliwem płynnym
Branża paliwowa była do niedawna jedną wielką patologią podatkową. Zatem wszelkie wyjaśnienia w tym względzie (o ile wystąpią i będą obiektywne) będą bardzo cenne. A można dojść do naprawdę ciekawych wniosków w temacie transportu paliw płynnych w Polsce na przestrzeni ostatnich lat.
- Kwestia narzędzi informatycznych i integracji systemów informatycznych fiskusa
Szkoda, że komisja ogranicza swoje prace do 2015 r. Mogłaby się bowiem pokusić o audyt powołanej w 2016 r. “informatycznej” spółki fiskusa Aplikacje Krytyczne Sp. z o.o. (nazwa pewnie nieprzypadkowa, pisałem o niej tutaj: Hackerzy Ministra Finansów i blockchain). Jednym zdaniem: było słabo, nie jest lepiej. Nie spodziewam się przełomu po ustaleniach komisji w tym względzie.
- Brak lub zbyt późne wprowadzenie różnego rodzaju rozwiązań podatkowych (np. likwidacja rozliczeń kwartalnych w VAT, ograniczenie obrotu gotówkowego itp.)
Tutaj nie spodziewam się merytoryki tylko proste naparzanie się “my-oni”. Przypomnę tylko, że obecna władza pomysł np. podzielonej płatności miała już w drugiej połowie 2015 r. w projekcie ustawy autorstwa …prof. Modzelewskiego właśnie. Pomimo to wprowadziła split payment dopiero niemal 3 lata później. Inny przykład – prześledźcie Państwo jak obecna władza (wówczas opozycja) zachowała się w czasie głosowań w Sejmie ostatniej kadencji w sprawie wprowadzenia JPK. Także wszyscy mają wystarczająco dużo brudu za uszami.
- Demontaż instrumentarium organów ścigania w kierunku skutecznego ścigania zorganizowanej przestępczości gospodarczej
Demontaż jest oczywiście nieadekwatnym słowem, gdyż niektórych instrumentów po prostu nie było i stosunkowo niedawno dopiero je wprowadzono (np. konfiskatę rozszerzoną). Niemniej jednak zwróciłbym uwagę na działalność (a raczej jej ograniczoną formę) wywiadu skarbowego.
